De EU Data Act geeft gebruikers van verbonden producten belangrijke rechten. Deze rechten zijn bedoeld om jou meer controle, transparantie en flexibiliteit te geven over hoe jouw data wordt geraadpleegd en gebruikt.
Concreet gaat het om:
1. Recht op inzage en ontvangst van data
Je hebt het recht om de data die door jouw verbonden product en de bijhorende digitale diensten wordt gegenereerd, te bekijken en te ontvangen. Dit omvat:
Real-time en historische data zoals locatie, brandstofverbruik, bandendruk, motordiagnose en rijgedrag.
Zowel persoonlijke als niet-persoonlijke data, afhankelijk van de context (bv. individuele bestuurder vs. vlootbeheerder).
Data moet gratis beschikbaar worden gesteld in een gestructureerd, courant gebruikt en machineleesbaar formaat.
Dit recht zorgt ervoor dat je kan begrijpen welke data wordt verzameld en hoe ze wordt gebruikt, én dat je ze kan hergebruiken voor je eigen doeleinden — zoals analyse, doorverkoop of overstap naar een andere dienstverlener.
2. Recht om data te delen met derden
Je hebt ook het recht om de voertuigfabrikant (of andere datahouders) de opdracht te geven jouw data te delen met een derde partij van jouw keuze. Dit kan bijvoorbeeld zijn:
Onafhankelijke garages of dienstverleners voor diagnose en onderhoud.
Verzekeringsmaatschappijen voor gebruiksgebaseerde verzekeringspolissen.
Fleetmanagementplatformen voor logistieke optimalisatie.
Digitale dienstverleners die apps of tools aanbieden om je rijervaring te verbeteren.
Fabrikanten zijn wettelijk verplicht om deze data aan de door jou gekozen derde partij beschikbaar te stellen onder eerlijke, redelijke en niet-discriminerende voorwaarden. Dit bevordert concurrentie en innovatie en voorkomt dat je vastzit aan één enkele dienstverlener.
3. Transparantie en “Access by Design”
Fabrikanten moeten ervoor zorgen dat:
Je duidelijk wordt geïnformeerd over welke data wordt verzameld, hoe die gebruikt wordt en welke rechten je hebt.
Voertuigen, thuisladers en diensten ontworpen zijn met “access by design”, wat betekent dat data op een eenvoudige en veilige manier toegankelijk moet zijn voor jou en de door jou gekozen derden.
Voorbeelden
Voorbeeld 1: Onafhankelijk onderhoud
Je wil een lokale garage gebruiken in plaats van een Toyota-servicecenter. Je kan vragen dat de diagnose- en onderhoudsdata van je voertuig rechtstreeks met de garage wordt gedeeld, zodat zij herstellingen kunnen uitvoeren zonder propriëtaire tools of data.
Voorbeeld 2: Verzekering
Je kiest voor een gebruiksgebaseerde verzekering. Je kan je verzekeraar toestemming geven om rijgedragdata (bv. snelheid, remgedrag) rechtstreeks van je voertuig te ontvangen om zo een gepersonaliseerde premie te berekenen.
Voorbeeld 3: Fleetmanagement
Als vlootbeheerder kan je real-time data van alle voertuigen in je vloot raadplegen en delen met een derde partij logistiek platform om routes te optimaliseren, brandstofefficiëntie te monitoren en onderhoud in te plannen.
Voorbeeld 4: Energieverbruik optimalisatie
Een externe energiemanagementfirma kan data combineren van een verbonden thuislader met die van andere toestellen die stroom verbruiken. Op basis daarvan krijg je rapporten en aanbevelingen om laadtijden te optimaliseren, elektriciteitskosten te verlagen en energie-efficiëntie te verbeteren volgens de actuele netcondities en jouw voorkeuren.